W sercu Galicji. Rzeszów pod panowaniem Habsburgów

W wyniku I rozbioru Polski w 1772 r. Rzeszów, podobnie jak większość południowych ziem Rzeczypospolitej, znalazł się w granicach Monarchii Habsburgów. Miasto będzie znajdowało się pod panowaniem austriackim przez blisko 150 lat, aż do odzyskania niepodległości w 1918 r. Czy był to jednoznacznie negatywny, stracony okres w dziejach miasta? Wydaje się, że z perspektywy Rzeszowa ocena okresu austriackiego jest
nieco bardziej złożona.

Wkrótce bowiem po rozbiorze Rzeszów stał się siedzibą cyrkułu, czyli austriackiej jednostki podziału administracyjnego. Wiązało się to z nowymi inwestycjami, jak również napływem urzędników różnych narodowości – w Rzeszowie pod panowaniem Habsburgów zamieszkują obok Polaków Żydzi, Rusini, Niemcy, a nawet Czesi. Paradoksalnie, najbardziej dynamiczny okres rozwoju następuje dopiero po katastrofalnym pożarze z 1842 r., w którym spłonęła prawie połowa zabudowy miasta. To wtedy, w ramach odbudowy Rzeszowa, powstały kamienice, które dziś dominują w architekturze śródmieścia. W 1858 r. do Rzeszowa dotarła kolej żelazna, łącząca miasto z Krakowem i Lwowem. Za sprawą Ignacego Łukasiewicza, który w Rzeszowie spędził swoją młodość, rozwinął się przemysł naftowy. Pod koniec XIX w. Galicja była jednym z największych na świecie producentów ropy naftowej.

Liberalna konstytucja Austro-Węgier gwarantowała prawa i swobody obywatelskie, zaś autonomiczny status Galicji sprzyjał rozwojowi polskiej kultury, niemożliwemu w innych zaborach. To w Galicji miały szansę rozwijać się polskie organizacje polityczne, patriotyczne, sportowe czy paramilitarne.