Skała lessowa w Rzeszowskich Piwnicach

Czy wiecie jaka dominuje skała w Rzeszowskich Piwnicach? Chodzi konkretnie o ten żółtawy pył, który widoczny jest praktycznie wszędzie, a szczególnie na powierzchni niemal każdej z piwnic. To skała lessowa.

"Kopcie piwnice i od razu je zasklepiajcie" - głosił fragment edyktu skierowany do mieszczan w roku 1627 przez pan na Rzeszowie Mikołaja Spytka Ligęzę o nakazie o przysklepianiu piwnic i grub, w których składowano wino. Ci, którzy kopali piwnice, a najwcześniej o takowych wiemy z dokumentu wystawionego przez Piotra Kmitę zwanego "Lunakiem" w roku 1427, pod wówczas drewnianym Ratuszem w Rzeszowie, zdawali sobie sprawę z tego, że nie mogli pozostawić jam, gdyż te kopane były w skale lessowej, na której z kolei leży rynek wraz całą zabudową. Groziłoby to katastrofą budowlaną i nie przetrwałyby systemy piwnic tu wytyczne od średniowiecza.

Skąd less, na którym spoczywa rzeszowski Rynek? Ma to związek z ostatnim zlodowaceniem, tzw. północnopolskim datowanym na od 115 do 11,7 tys. lat p.n.e., kiedy to ten ekstraordynaryjny klimat dotarł również na tereny obecnego Podkarpacia. Najstarsza część miasta, a jest nią niewątpliwie i rynek, to jedna z trzech serii sedymentacyjnych, a te z kolei dzielą się na terasy. Teren, o którym mowa, zajmuje terasę średnią o wysokości około 15 m. Terasa średnia w tym przypadku ma też szerokość 1,4 km, a dominującą skałą jest właśnie less, który z kolei maskuje jeszcze inne, pierwotne rysy rzeźby terenu charakteryzujące się falistością i rozcięte są głębokimi dolinami Przedgórza Rzeszowskiego, wchodzącego w skład Wysoczyzny Przykarpackiej.

Skała lessowa jest zatem wszędzie w naszej trasie podziemnej. Widać ją pod stopami, na cegłach, w ścianach i różnych zakamarkach. Istnieje nawet specjalnie piwnica na poziomie około 7 metrów pod płytą rynkową i zabudową kamieniczną, gdzie na potrzeby turystyczne odsłonięto less, by uzmysłowić występowanie takich właśnie warunków geologicznych.