Wybuch powstania styczniowego w roku 1863 było jednym z najważniejszych wydarzeń w dziejach narodu polskiego. Również rzeszowianie brali udział w tym zrywie, a nastroje w duchu przyszłego powstania uchwytne były w mieście  w postaci kółek patriotycznych pod wodzą S. Spiessa. Te nastroje wyczuwalne były zarówno u starszych, jak i u młodszych mieszkańców Rzeszowa. Wszyscy działali pod auspicjami Komitetu Mieszczańskiego kierowanego przez W. Zbyszewskiego.

W chwili wybuchu powstania styczniowego 22 stycznia 1863 r. z Rzeszowa do Krakowa udało się kilku przyszłych powstańców. Wśród nich byli K. Salwach, H. Róża, M. Zboiński, E. Moszyński, E. Webersfeld, E. Jahl i A Malawski. Wkrótce w obsadzie około 120 osób wyruszyli z Krakowa służąc w I Pułku Żuawów Śmierci. Uczestniczyli w bitwie pod Miechowcem w lutym 1863 r., w której poniósł śmierć Moszyński. W późniejszym okresie zryw powstańczy udzielił się gimnazjalistom z Rzeszowa w liczbie około 50 osób. Ich walka okupiona była śmiercią, wywózką na Sybir, więzieniem czy wilczymi biletami z wszystkich szkół w Galicji.

Rzeszów pod względem struktur podlegał okręgowi krakowskiemu i był odrębnym obwodem. Naczelnikiem był Zbyszewski, a jego zastępcą F. Łazowski. Komitet Mieszczański działający w mieście zajmował się formowaniem oddziałów, przygotowaniem składów broni i amunicji, żywności, materiałów opatrunkowych, odzieży i pieniędzy. Wszystko to przerzucał na teren prowadzonych walk. W Rzeszowie również udzielono pomocy przywiezionym rannym w lecie 1863 r., a także organizowano pogrzeby siedmiu poległym powstańcom. To w Rzeszowie na nowo formowały się oddziały płk Czachowskiego, mjr Liwocza, gen. Różyckiego, płk Niemira i płk Sawy. Jednym z najbardziej znanych powstańców styczniowych, mający kontakty z Rzeszowem (mieszkający tutaj, a także prowadzącym swój zakład blacharski), był Marcin Lelewel Borelowski, pułkownik i naczelnik powstania w Lubelskiem i Podlaskiem. Zginął pod Batorzem we wrześniu 1863 r.

Dnia 17 czerwca 1886 r. na Starym Cmentarzu w Rzeszowie odsłonięto pomnik poświęcony powstańcom styczniowym. Jest jednym z najbardziej znanych obiektów na tej nekropolii.

Fot. Artur Grottger, Bitwa. Grafika z cyklu "Polonia" (1863)/ domena publiczna

Kalendarz

MARZEC 2024

Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
01 02 03
04 05 06 07 08 09 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31

Strona WWW używa plików cookie

Przejrzystość jest dla nas ważna! Poniżej wyjaśniamy, w jaki sposób i dlaczego wykorzystujemy Twoje dane osobowe. Pamiętaj, że masz pełną kontrolę nad ich konfiguracją - możesz dopasować ją do swoich potrzeb i preferencji.

Logotypy unijne

Logotypy projektu