Historia sklepu kolonialnego w Rzeszowie – wstęp maszynopisu „Stara Firma [...]"

Historia sklepu kolonialnego w Rzeszowie – wstęp maszynopisu „Stara Firma Dzieje przedsiębiorstwa handlowego, które działało w Rzeszowie w latach 1780 - 1950” spisanego przez długoletniego pracownika Stanisława Atamana, w Rzeszowie w 1978 roku.

Niewiele przedsiębiorstw handlowych w Rzeszowie a prawdopodobnie i w całej Polsce mogło się szczycić tak długim okresem trwania jak firma J.Schaitter i Spółka. Istniała przecież 170 lat tj. od roku 170 do 1950.Wprawdzie firmę w podanym brzmieniu stosowano dopiero od roku 1857 tj. po zawarciu spółki między Ignacym Schaitterem i jego synem Ludwikiem i po zatwierdzeniu tej spółki przez Sąd Obwodowy w Rzeszowie, to jednak istniała ona już przedtem przez wiele lat i w posiadaniu rodziny Schaitterów była ona od roku 1824, zaś poprzednio przedsiębiorstwo to należało przez 44 lat do rodziny Holzerów spowinowaconej z Schaitterami przez małżeństwo przybysze z Tyrolu, Tomasza Schaittera początkowo pracownika tego przedsiębiorstwa z córką jego założyciela Jakuba Holzera.

W każdym razie ciągłość przedsiębiorstwa mimo zmiany właścicieli, była utrzymywania od początku tj. od roku 1780 i stale podtrzymywany był zasadniczy pierwotny kierunek działania, a przekazywanie handlu nowym nabywcom odbywało się zawsze z tak zwanym ''dobrodziejstwem inwentarza''. Przez długi czas za datę założenia firmy uważano rok 1824 w którym to roku wspominany Tomasz Schaitter były pracownik i zięć pierwszego właściciela firmy, zakupił to przedsiębiorstwo od swojego szwagra Ludwika Holzera i dopiero odnalezienie dawnych dokumentów dotyczących działalności Jakuba Holzera a przede wszystkim koncesji na prowadzenie handlu w Rzeszowie wydanej w roku 1780 przez Urząd Obwodowy w Pilźnie pozwoliło na przesunięcie daty założenia przedsiębiorstwa zgodnie ze stanem faktycznym. Wypada określić pobudkim, które spowodowały opisanie historii tego przedsiębiorstwa a więc przede wszystkim długi jego okres trwania i możliwość dostępu do zasadniczych dokumentów, które z upływem czasu mogą ulec rozproszeniu. Następnie domagał się utrwalenia sam fakt tradycji handlowych przekazywanych z pokolenia na pokolenie wprawdzie przez ludzi nie czujących się w pełni Polakami jednak zmierzającymi stopniowo do asymilacji ze społeczeństwem polskim. Wiadomo zresztą, że Polacy własnych tradycji kupieckich nie mieli. Koniecznym też wydawało się wykazanie w jakim stopniu rozwój przedsiębiorstwa zależał od inicjatywy poszczególnych właścicieli. W pewnym stopniu należało utrwalić sposoby i zasady działania dawnego handlu, ponieważ w międzyczasie zeszły zmiany tego rodzaju, że ówczesne działalności handlowe należały w dużej mierze już tylko do historii.

Publikacja udostępniona za zgodą właściciela Maszynopisu - Muzeum Okręgowe w Rzeszowie. Całość ani żadna z jej części nie może być przetwarzana ani wykorzystywana w celach komercyjnych.