Najstarszym zachowanym do dnia dzisiejszego obiektem jest kościół farny. Jego pierwociny sięgają lat 40. i 50. XIV w., kiedy to Rzeszów kształtował się jako miasto średniowieczne, a teren kontrolowany był przez załogi polskie króla Kazimierza III Wielkiego. W momencie podarowana przez monarchę Rzeszowa wraz z przyległościami swemu zasłużonemu dyplomacie i pasowanemu rycerzowi Janowi Pakosławicowi, dziedzicowi Stróżysk, świątynia istniała, naturalnie o drewnianej konstrukcji. Pierwsze informacje źródłowe o kościele farnym w mieście Rissov datowane są na rok 1363 najpewniej związane są z misją dyplomatyczną w jaką Jan Pakosławic wysłany został do papieża Urbana V do Awinionu. Z kolei w 1390 r. wiemy, że świątynia była już murowana, jednak podczas pożaru z roku 1427 mocno ucierpiała i należało ją odbudowywać. W następnych dziesięcioleciach i stuleciach kościół przebudowywano. W sposób najbardziej widocznych w stylu barokowym.
Od samego początku kościół farny w Rzeszowie miała swoje patrocinium. W pierwszych dziesięcioleciach istnienia głównej świątyni miasta patronami jej byli dwaj święci: Adaukt i Feliks, których święto przypadało na 30 sierpnia. Byli to męczennicy z czasów prześladowania pierwszych chrześcijan w dobie panowania cesarza Dioklecjana (II-III w. n.e.), a ich kult na ziemiach polskich szczególnie popularny był w XI-XIII w. Na wzgórzu wawelskim znajduje się romańska rotunda NMP z X-XI w., którą w czasie swych rządów Kazimierz III Wielki poddał renowacji i odbudowie a następnie nadał patronat świętym Aduaktowi i Feliksowi. Stąd też często spotykana w literaturze uwaga, że kościół farny w Rzeszowie, na wzór kościoła przebudowanego przez ostatniego Piasta na tronie polskim, z nadaniem patrocinum, dedykowano świętym męczennikom II-III w. n.e.
Burzliwe losy najstarszego obiektu istniejącego w mieście, a jednocześnie najbardziej wiekowej świątyni, w tym przede wszystkim częste pożary (z roku 1427 największego w tamtym czasie), spowodowały nadanie nowego patronatu. Tym razem panowie na Rzeszowie wybrali niezwykle popularnych na ziemiach polskich świętych: Wojciech i Stanisława. W przypadku pierwszego świętego mowa o Wojciechu Sławnikowicu z Czech, który w 997 r. zginął śmiercią męczeńską ścięty pod tym kiedy mszą świętą poważył się zbrukać święte miejsce Prusów. Podobnie dramatyczne losy okazały się w żywocie Stanisława ze Szczepanowa, który popadając w konflikt z ówczesnym królem polskim, Bolesławem II Szczodrym zwanym też Śmiałym, wedle legendy, miał zostać zabity z ręki władcy na ołtarzu podczas koncelebrowania mszy w roku 1079. Obydwaj święci uznawani byli za patronów Polski. W przypadku obydwu świętych kult rozpowszechnił się na ziemiach polskich zaraz po ich śmierci.
Fot. 1: Święci Adaukt i Feliks w towarzystwie św. Barbary/ culture.pl/ domena publiczna.
Fot. 2: Kościół farny w Rzeszowie (ok. 1911 r.)/ Podkarpacka Biblioteka Cyfrowa/ domena publiczna.
Fot. 3: Święty Wojciech ze Szczepanowa/ Polon / domena publiczna.
Przejrzystość jest dla nas ważna! Poniżej wyjaśniamy, w jaki sposób i dlaczego wykorzystujemy Twoje dane osobowe. Pamiętaj, że masz pełną kontrolę nad ich konfiguracją - możesz dopasować ją do swoich potrzeb i preferencji.
